Tôi trải qua tuổi thơ của mình trong cái khó khăn chung của thời bao cấp, nhiều gia đình vất vả kiếm cái ăn, cái mặc cho con cái đã khó, chẳng mấy ai nghĩ đến chuyện cho con đi học hè. Các thầy cô giáo cũng chẳng mặn mà với việc dạy thêm. Hè về, thầy cô tự tạo công ăn việc làm cho mình bằng nhiều cách như tăng gia trồng trọt, chăn nuôi, có người tranh thủ ra chợ bán buôn vặt vãnh. Lũ học trò thì mong đến hè để được vui đùa thỏa thích, bày đủ trò chơi.
Để chuẩn bị cho năm học mới, lũ trẻ cũng làm thêm ngày hè, phụ cha mẹ đóng tiền học phí, quần áo, giày dép, sách vở. Còn nhớ mấy mùa hè liền, chúng tôi nhận bóc vỏ đậu phộng, rồi sau đó phân loại đậu, cứ “có ký có tiền”. Chúng tôi là con nhà nông thứ thiệt, nên chơi là chơi, làm là làm. Đứa nào cũng hăng say, cạnh tranh nhau để vượt chỉ tiêu do mình tự đề ra. Tiền công được mẹ nhận giúp vào mỗi cuối tuần. Tiền được bỏ vào ống, đến đầu năm học mới, mẹ đập heo. Nhà đông con, nên chỉ có cách ấy mẹ mới nhẹ gánh. Ngay từ nhỏ, chúng tôi đã có những trải nghiệm kiếm tiền, và kiếm một cách khó nhọc, nên đồng tiền luôn ý nghĩa và giá trị. Dù không học hè, nhưng chị em chúng tôi, đứa lớn chỉ bày cho đứa nhỏ, dùng sách cũ của anh chị mình. Chúng tôi tự củng cố kiến thức để bước vào năm học mới.
Mới sáng sớm, nắng đã lên cao, chúng tôi cũng theo chân cha mẹ ra đồng, cốt là để gặp gỡ bạn bè. Đồng ruộng mênh mông, gió hè lồng lộng, mang theo hơi nước mát dịu từ dòng kênh xanh, nên chẳng đứa nào muốn về nhà, dù bụng đã đói, mặt mày đỏ lưỡng vì những trận rượt đuổi, trốn bắt. Độ ba, bốn giờ chiều, chúng tôi lại tụ tập. Con trai con gái phân chia “lãnh địa” để bày trò. Có đứa vừa chăn trâu vừa ham chơi, để trâu ăn mất một khoảnh lúa to, về nhà no đòn. Khi mặt trời khuất bóng, đứa nào cũng nhem nhuốc. Tất cả cùng ào xuống dòng nước trong vắt, tắm táp, nô đùa “cú chót” rồi mới lên bờ.
Mùa hè cứ thế chợt đến, chợt đi, năm này qua năm nọ, đọng lại trong tiềm thức trẻ thơ những kỷ niệm đẹp, khó phai. Nhớ khi mệt lử, tất cả ngồi phịch xuống thở dốc, một bạn trai tinh nghịch đố cả bọn: “Hoa gì nở nhiều nhất vào mùa hè?”. Đứa nào cũng tranh nhau trả lời. Phần nhiều chọn hoa phượng, vì đấy là loài hoa học trò đáng yêu nhất, nở nhiều nhất vào mùa hè. Ai cũng chắc mẩm vì câu đố quá đơn giản ấy, nhưng bạn trai trả lời: mùa hè nắng như đổ lửa, hoa nở nhiều nhất vào mùa hè chỉ có thể là “hoa mắt”. Cả bọn ngớ người, rượt đuổi đứa bạn trai tinh nghịch. Tiếng cười, tiếng hét vang cả cánh đồng.
Hoa phượng đã lác đác. Một mùa hè lại về. Với học trò, đó là mùa chia tay bạn bè, nhưng cũng là mùa được trải nghiệm nhiều điều thú vị, được xem là những ký ức đẹp đẽ trong tuổi thơ mỗi người.
Song Nguyên